Paul van Dijk: fenomenoloog, docent, schilder

Van Dijk, gastdocent 2e blok

Heel belangrijk voor mij is de studie van vormen en vormprocessen in de natuur. Mijn inspirator daarbij was John Wilkes, tijdens mijn studie beeldhouwen op Emerson College in Engeland. Met geweldig enthousiasme en groeiende verwondering leerde ik ‘lezen in het boek der natuur’. Onderzoeker en kunstenaar vullen elkaar als van nature aan. Ook werd het me duidelijk dat iedere stap die ik dieper doordring in die wonderlijke wereld buiten me, alleen lukt als hij gepaard gaat met een stap in de ontwikkeling van innerlijke vermogens. Vanaf 1982 tot nu toe heb ik in een veelheid aan cursus- en trainingsprogramma’s les gegeven in Goetheaanse fenomenologie aan studenten, kunstenaars, artsen, biologen en natuurbeschermers.

Water

Water heeft mijn bijzondere interesse, en ook dat dank ik aan John Wilkes, de ‘ontdekker’ van het flowformprincipe. Vanaf 1990 ontwerp ik flowforms en waterkunstwerken, meestal in opdracht maar ook als vrij ontwerp. En geef ik er cursussen over en (educatieve) workshops, aan ingenieurs, waterschapskaders en belangstellenden. Water is fascinerend: puur dynamisch leven, zònder vorm of kleur. En van levensbelang voor alles wat leeft ìn vorm en kleur: planten, dieren, mensen. Het stelt zich belangeloos beschikbaar voor de meest verschillende groeiprocessen en vormen van leven. Het bepaalt niet, maar maakt mogelijk! Het is het onderdeel van mijn werk dat bij mij het meest appelleert aan een nieuw soort kunstenaarschap: in dienst van het leven.

Docentschap

Ik hou ervan, mijn werk in het atelier af te wisselen met het werk als docent, met mensen dus. Ik geloof dat ik voor deze combinatie geboren ben. Ervaringen op beide werkterreinen hebben elkaar enorm bevrucht. Ik heb les gegeven (en doe dat deels nog) in boetseren, tekenen, schilderen, koorzang, goetheaanse fenomenologie en performancekunst.

In 1982 richtte ik in Driebergen de Werkgroep Kunsten op, een kunstcentrum voor volwassenen met een verscheidenheid aan cursussen in beeldende en muzische kunsten. Ik heb daar 21 jaar als docent samen gewerkt met een groeiende groep collega-kunstenaars, vanuit het ideaal van de samenhang der kunsten. Daarna was ik enkele jaren als docent verbonden aan Kunst- en Cultuurcentrum De Zonneboom in Leiden. Veel cursussen ontstaan op een vraag, zoals de nascholingscursussen (boetseren) voor kunstzinnig therapeuten. Of een oefentraject in fenomenologie aan het docententeam van een school. Bron: http://www.paul-van-dijk.com/

Update schilder Paul van Dijk 2020: 

“Een paar jaar na mijn opleiding als schilder aan de Rietveldacademie kreeg ik een schilders-block. Door inspirerende ontmoetingen werd ik beeldhouwer en ontwerper van Flowforms. Dat was ik 40 jaar lang. Maar ik vroeg me wel eens af of ik ooit nog terug zou kunnen keren naar de avonturen met kleur. Dat gebeurde 2½ jaar geleden, alsof ik een verborgen bron raakte! Ik begon met kleurpastel te tekenen op zwart papier, eerst klein, daarna groter en de inspiratie stroomde”.

“Het donker is me dierbaar! Alle muziek komt eruit voort. Op het papier maak ik muziek in de eindeloze donkere ruimte, in een spel met grote en kleine klanken, met kleursferen en soorten dynamiek, met ritmen, dissonanten en harmonieën”.

Filmbeelden bij het gastcollege van Paul van Dijk (2019)

Door Paul nagezonden filmpjes die hij bij het gastcollege (2019) had willen laten zien: 1, 2 en 3: drie van de Fishflowform-vistrap bij Soerendonk en 4, 5 en 6 nog drie andere experimenten (verschijnen een voor een op deze pagina de komende dagen).

1 Rustige stroming; 2 Close-up; 3 Heftige lemniscaat

4 Flowform 'Full Moon' vanaf de opstart, waarbij je het stromingspatroon ziet veranderen van symmetrisch naar lemniscatisch/ asymmetrisch.

5 van een straaltje water over een acryl blad, waarbij de kraan langzaam open gedraaid wordt.

6 een filmpje, genomen aan het strand, van een stroompje uit een zwin naar de waterlijn.

Verder op deze pagina een impressie van de flowform-vistrap in Soerendonk uit een artikel in Antroposofie Magazine (hier te downloaden), verder de bij het gastcollege getoonde flowforms in werking en de demonstratie van Paul zelf. 

1. Vistrap 1

Rustige stroming 0:17 (Paul van Dijk)

2. Vistrap 2

Close up van een element 0:17 (Paul van Dijk)

3. Vistrap 3

Heftige lemniscaat 0:10 (Paul van Dijk)

4. Flowform 'Full Moon' vanaf de opstart

Het stromingspatroon verandert van symmetrisch naar lemniscatisch/ asymmetrisch. 1:26 (Paul van Dijk)

5. Stroming op acrylblad

Straaltje water over een acryl blad, waarbij de kraan langzaam open gedraaid wordt. 1:26 (Paul van Dijk).

6. Stroming aan het strand

Stroompje uit een zwin naar de waterlijn 0:42 (Paul van Dijk)

Järna - Flow Forms (1:20)

Stroming van water door een serie flowforms

Demonstratie waterbeweging

Reactie van water op de rechte beweging van een kwast - Paul van Dijk 7 maart 2019

Water - Wilkes, Schwenk

Tips van Paul van Dijk over de fenomenologische benadering van water:

John Wilkes - Flowforms, the rhytmic power of water (2003, via Bol.com)

Theodor Schwenk - Das sensibele Chaos, strömendes Formenschaffen in Wasser und Luft (2e hands via Bol.com), ook beschikbaar in Engelse vertaling: Sensitive Chaos, the creation of flowing forms in water and air (div edities en e-book via Amazon.com en Bol.com).