Luisterend naar het landschap - Bas Pedroli

Over de kracht van het verwonderen en het Europese landschap: dit boek gaat over landschappen, van het Hollandse rivierenland tot de Portugese lagunen van de Algarve, van de toendra in Lapland tot de akkers in de Roemeense Donauvlakte  Elk van die landschappen heeft zijn eigenheid. Het zijn plekken waar mensen hun hart aan verpand hebben en waar ze een deel van hun identiteit aan ontlenen. Als je zo’n landschap nader beschouwt, ontstaat een gevoel van verwondering: luisterend naar het landschap kom je het unieke karakter naderbij. Een zorgvuldige terugblik waarin je je later probeert het landschap weer voor de geest te halen helpt daarbij, als een oefening in actieve verwondering. 

Een echte kennismaking met het landschap roept altijd enthousiasme op. Elk landschap vertelt een eigen verhaal en als je goed luistert, ontstaat een intiem gesprek: verwondering en enthousiasme – kiemen voor toekomstige ontwikkeling. Daar waar mensen zich oprecht voor hun omgeving inzetten, ook als het oude landschap zijn traditionele functies heeft verloren, kan zich bewustzijn ontwikkelen voor een nieuw levend landschap. Op basis van de specifieke kwaliteiten van het cultuurland zoals dat in eeuwen is gegroeid, ontstaan dan initiatieven die nieuwe functies in het landschap mogelijk maken, kiemen voor een toekomstig landschap.

Bas Pedroli houdt zich als onderzoeker al tientallen jaren bezig met het lot van het Europese landschap, op zoek naar de juiste verhouding tussen waarneming en wensbeeld, tussen terughouding en durf. Hij was universitair hoofddocent bij de leerstoelgroep Landgebruiksplanning bij de universiteit van Wageningen.

Als beeldend kunstenaar doet Marjolijn Boterenbrood intensief onderzoek naar specifieke plekken en gebieden. De indrukken van een gebied vertaalt ze in ‘kaarten’, een complete atlas, tekeningen of een ruimtelijke installatie. De illustraties in dit boek zijn een resultaat van haar project ‘De Partituur van Zoet en Zout'.

Uitgeverij Nachtwind, 144 pag., 20 euro.

Ontwikkeling mens en aarde - Anselma Remmers

A.Remmers (2017)

“Ons wereldbeeld doet ertoe” van vrijeschooldocent Anselma Remmers is het resultaat van een onderzoek naar de antroposofische gezichtspunten omtrent de ontwikkeling van mens en aarde.

Het boek is uitgegeven bij Vrije Opvoedkunst, telt 221 pagina's met veel foto's en kleurenillustraties en is uitgevoerd met ringband: € 27,50 via vrijeopvoedkunst.nl/boeken

Geschreven als verdiepingsopdracht voor de master Aardrijkskunde aan de Hogeschool Utrecht. Geeft een zeer toegankelijk overzicht van de antroposofische visie op het ontstaan van aarde en mens. Mede geinspireerd op het werk van Dankmar Bosse.

Vogelzang - Zehnter

Nieuwe uitgave van Pentagon

Hans-Christian Zehnter neemt ons mee in het fenomenologisch waarnemen en beleven van vogelzang. Hij laat zien dat vogelzang niet primair een tool is in de strijd om overleving. Het is een uitdrukking van wat vogels zijn, van de aard van vogels. Niet het nut van vogelzang wordt benadrukt, maar dat wat in het zingen tot uitdrukking komt. In het voorlaatste hoofdstuk gaat de schrijver een stap voorbij de fenomenologie en ontleent hij aan de antroposofie van Rudolf Steinver verdiepende ideeën over de betekenis van vogelzang voor het geheel van de natuur en voor de mensen. Het laatste hoofdstuk is weer heel concreet en in deze vorm uniek: een uitgebreide handleiding van waar je bij het kwalitatief luisteren naar vogelzang allemaal op kunt letten. 

Wolter Bos vertaalde het boek en bewerkte het tevens voor de Nederlandse situatie. 

ISBN 978-94-92462-39-8 |128 blz. Prijs: € 25,00

Metalen, dieren, skelet - Leen Mees

Dokter Mees: originele gedachten

"Leen Mees - Arts en levenskunstenaar" is de naam van onderstaande website met de intentie om uiteindelijk het gehele oeuvre van Leen Mees te publiceren en zijn werk en zijn originele gedachten voor iedereen toegankelijk te maken. Hij was arts en denker, schrijver en voordrachtskunstenaar, inspirator en initiatiefnemer van vele ontwikkelingen in antroposofisch Nederland en daarbuiten.

Vrij te downloaden zijn inmiddels:

Levende metalen (zie ook lager op deze pagina)

Dieren zijn wat mensen hebben

Geheimen van het skelet, vorm en metamorfose 

Don't say no, just say oh (biografie)

https://www.antrovista.com/leenmees/

Leerplan Natuurkunde - Jan van Gils, Kees Veenman e.a.

naar het oorspronkelijke leerplan

In 1994 heeft Jan van Gils zijn ervaringen als docent natuurkunde op de vrijeschool beschreven in het Leerplan Werkboek Natuurkunde (samen met Kees Veenman e.a., uitgegeven bij het VPC)). Hierin is de 9de klas leerstof Natuurkunde naar de oorspronkelijke indeling van het leerplan verwoord. 

https://elbd.sites.uu.nl/2017/08/03/leerplanwerkboeken-natuurkunde-voor-het-vrijeschoolonderwijs/

Via deze link kun je per klas de leerstof en methodische achtergronden downloaden

(Deze boeken zijn uitgegeven door SLO en stichting VPC, zij hebben toestemming gegeven voor het publiceren hiervan op ECENT)

Scheikunde, natuurwezens en kunst - Frans Geurts en Leo Klein

Ondertitel van dit boek is: Hoe scheppend onderwijs er op de vrijeschool uit kan zien. Het behandelt de lesstof Scheikunde aan de vrijeschool per leerjaar. Bij elk door Geurts beschreven scheikundig proces heeft Klein concreet de werking van natuurwezens zichtbaar gemaakt.

De in 2017 overleden Geurts draagt in dit boek een revolutionaire visie uit: de zintuiglijk waarneembare wereld bestaat niet zonder de niet-zintuiglijk waarneembare wereld. Scheikunde gaat over levende processen waarbij natuurwezens betrokken zijn.

Paperback met flappen, 155p, met afb. in kleur, € 22,50 Uitgeverij Malpertuis 

Natuurkunde in 't vrije veld - M.Minnaert

'Natuurkunde van 't vrije veld' zijn drie boeken van M. Minnaert uitgegeven bij ThiemeMeulenhoff (1937, 1939 en 1940). DE NATUURKUNDE VAN 'T VRIJE VELD Licht en kleur in het landschap. Wie houdt van de natuur neemt haar verschijnselen waar, zoals hij ademt en leeft. Zonneschijn en regen, warmte en koude, zijn hem even welkome gelegenheden tot opmerken, hij vindt zijn gading in de stad en in het bos, in een zandvlakte en op de zee. Ieder ogenblik wordt hij getroffen door nieuwe en belangwekkende gebeurtenissen. Behandeld zijn uitsluitend eenvoudige rechtstreekse waarnemingen. Bij alles is het de bedoeling dat men het ziet en doet. De beschreven verschijnselen zijn voor een gedeelte dingen, die men dagelijks waarneemt. Het schouwspel van wind en weer en wolken, de geluiden die de ruimte vullen, de watergolven, de zonnestralen, de dreuningen der aarde. Wij komen onvermijdelijk op het gebied van de meteoroloog maar ook op de grensgebieden van de sterrenkunde, de aardrijkskunde, de biologie en de techniek.

Online beschikbaar via dbnl.com: ttps://www.dbnl.org/tekst/minn004natu02_01/minn004natu02_01_0003.php

Levende metalen - L.F.C Mees

Over de verwantschap van mens en metaal. Mees volgt niet de gangbare gedachten over het ontstaan van de materie en zeker niet die over de evolutie van de mens. Hij tracht de evolutie niet vanuit het materialistische standpunt uit te bezien, maar zoekt de oorsprong van de mens in een geestelijker stadium, dat zich langzamerhand naar het aardse bestaan toe ontwikkeld heeft. Dit is ook het gezichtspunt dat Remmers en Bosse (zie elders op deze pagina) innemen.

Tegen deze achtergrond kijkt Mees naarde metalen. Daarbij blijkt, dat er een verrassend verband gevonden kan worden tussen het mensenwezen en de metalen-wereld. Indrukken en waarnemingen uit het dagelijkse leven, de natuur en de techiek gaven de impuls en vormen het uitgangspunt van de hier gegeven beschouwingen.

Vrij te downloaden via: https://www.antrovista.com/leenmees/

The Mutual evolution of earth and mankind - Dankmar Bosse

‘De gemeenschappelijke evolutie van aarde en mensheid’. Dat is - in het Nederlands - de titel van het Duitstalige boek van de geoloog en paleontoloog Dankmar Bosse. Dit boek is nu in het Engels vertaald en uitgegeven en daarmee toegankelijk geworden voor een veel groter publiek. En dat is belangwekkend, want Bosse werpt een heel nieuw licht op de wordingsgeschiedenis van mens en aarde. Hij laat daarmee de gangbare theorieën van de oerknal, hypotheses over het ontstaan van het leven en de evolutietheorie van Darwin kantelen, evenals een aantal aannames uit de geologie.

In plaats daarvan laat hij zien dat het evolutiebeeld dat Rudolf Steiner schetst, áán de gesteenten en landschappen af te lezen is. Dit doet hij aan de hand van de zorgvuldige waarneming van talloze fenomenen, waar hij de lezer in meeneemt. Het perspectief dat zo ontstaat, ontvouwt zich geleidelijk aan en ‘tussen de regels door’ van dit ruim 500 pagina’s tellende monumentale werk. (Uit: boekbepreking Anselma Remmers - zie onder Aardrijkskunde)

Naar de voet van de regenboog - Herman Meyvis

weidse perspectieven en toepassingsmogelijkheden

Een zoektocht naar een andere wereld, met de projectieve geometrie als gezel. De eerste Nederlandstalige inleiding op projectieve meetkunde, zonder formules, maar met inzichtelijke tekeningen.

Herman Meyvis is leraar wiskunde en wetenschappen, mede-oprichter van Steinerschool De Es in Antwerpen. In de lessen ‘projectieve meetkunde’ leren de leerlingen hun denken beweeglijk(er) te maken. Ze leren op een niet-analytische manier nadenken over wat er gebeurt als je het punt op oneindig als een gewoon punt als andere punten beschouwt.

Meyvis maakt het voor elke lezer mogelijk deze oefening mee te maken. Via talloze tot de verbeelding sprekende tekeningen neemt hij de lezer mee over die drempel van het oneindige. De meetkundige hoofdstukken worden afgewisseld met bespiegelingen over de wetenschap, de filosofie en de antroposofie. Dit biedt weidse perspectieven van verbanden en toepassingsmogelijkheden van de projectieve meetkunde. Dat gaat van de lemniscaatfiguur en het planetenstelsel tot de plantkunde. Prijs: 12,00 euro 

Chemie in het periodeonderwijs - Gerard Smits

... voor het nageslacht bewaard ...

In de serie ‘Werkboeken voor de Vrije school’ verscheen in 2018 ‘CHEMIE IN HET PERIODEONDERWIJS OP DE VRIJESCHOOL, klas 7 t/m 12'.

De auteur van het boek is Gerard Smits, oud leraar aan de Vrije School Den Haag en docent aan de Opleiding Fenomenologie. Hij heeft  er voor gezorgd dat de ervaringen op het gebied van 80 jaar Scheikundeonderwijs, gegeven  door zijn voorgangers Frits Julius, Emmy de Grooth-Klomp en later door hemzelf, voor het nageslacht bewaard zijn gebleven.

Dit zeer uitgebreide werkboek dat bestaat uit drie delen en voorzien is van veel verhelderende tekeningen bij de ruim 150 beschreven proeven, telt ruim 210 pagina’s, heeft het formaat A4 en is voorzien van een wire-o-binding, zodat de pagina’s makkelijk omslaan en het opengeslagen boek mooi plat op de werktafel blijft liggen.

De prijs is € 24,50 - te bestellen via www.vrijeopvoedkunst.nl onder Boeken

Dwarskijken op Darwin - Jan Diek van Mansvelt

"Dwarskijken op Darwin" van dr. Jan Diek van Mansvelt verscheen in het Darwinjaar 2009. Een mild kritisch boek van deze voormalig hoogleraar. Kritisch omdat het boek gaat over de beperkingen van het idee van evolutie door natuurlijke selectie. En mild omdat de auteur dat idee niet ondermijnt maar eerder zoekt naar aanvullingen. En die zijn er de laatste decennia veel geweest. Zo is volgens de Amerikaanse Margulis samenwerking vaker dan competitie de drijvende kracht achter grote evolutionaire veranderingen. En volgens de Israelische Jablonski werken invloeden van buitenaf door in volgende generaties. Een bijzondere surprise in deze veelzijdige bundel is het hoofdstuk over ideeen van wijlen P.J. Kipp, docent biologie aan de Universiteit van Utrecht. Hij ontwikkelde een eigen visie op de drijvende krachten in de evolutie door de ontwikkeling van de paardenkoets naar de elektrische tram te documenteren!

Uitgave: Pentagon Amsterdam. ISBN 978-90-72052-90-2. 

Kleurmeditatie - Kees Veenman

kennismaken met de fenomenologische methode

Het in november 2014 uitgekomen boek Kleurmeditatie van Kees Veenman beschrijft de auteur zijn geesteswetenschappelijk onderzoek naar het wezen van de kleuren. Het is een lange tocht waarbij telkens weer nieuwe vragen helpen dieper in de wereld van de kleuren door te dringen. Als een soort ouverture leert Veenman kijken naar het lentegoud en het herfstgoud van bomen. Daarna laat hij ons kennis maken met de fenomenologische methode, waarbij hij met het onderzoek bij de kleureneer van Goethe aansluit. Hoe kun je kleurwaarnemingen kunstzinnig verwerken, hoe kun je een kleur beluisteren, welke morele werkingen treden op, welke therapeutische toepassingen zijn er? Met een voorwoord van Christine Gruwez. 

Uitgave; Pentagon Amsterdam/ISBN 978-94-90455-77-4

Goethes kleurenleer - Proefschrift Wil Uitgeest

...beleving van kleuren...

Goethes visie op het verschijnsel kleur sluit meer aan bij de manier waarop kunstenaars met kleur omgaan; de Engelse schilder William Turner is een bekend voorbeeld van een kunstenaar die zich rechtstreeks door Goethes kleurenleer heeft laten inspireren. Bovendien laat Goethes werkwijze veel ruimte voor de eigen kleurbeleving van leder mens.

De actuele en toegankelijke Nederlandse editie van deze kleurenleer is verzorgd door Bob Siepman van den Berg. Deze uitgave bevat de belangrijkste gedeelten uit Goethes omvangrijke werk, waaronder hoofdstukken over: de 'subjectieve kleurwerking'; het 'oerfenomeen' van de kleur zoals dat elke dag tot uitdrukking komt in de hemelverschijnselen de kleuren van voorwerpen, planten en dieren; de werking van de kleur op de menselijke psyche. Deze vertaling richt zich zowel tot kunstenaars en wetenschapsmensen als tot iedereen die in kleuren is geïnteresseerd.

Wil Uitgeest promoveerde in 2016 aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ze verdedigde aan de Faculteit der Godgeleerdheid met succes haar proefschrift over haar fenomenologische kleurenonderzoek in de praktijk in het kader van de ideeën van Goethe en Merleau-Ponty.

In 2010 schreef zij over ditzelfde thema "De binnenkant van blauw".

Goethe gaat er in zijn kleurenleer van uit dat elke kleur een eigen dynamiek heeft, waar kunstenaars vaak intuïtief gebruik van maken. Van het blauw zegt hij bijvoorbeeld dat dit de neiging heeft om van de toeschouwer af te bewegen, terwijl het geel naar je toe komt. In dit boek wordt deze visie op kleur vergeleken met de in onze tijd veel algemenere opvatting dat kleurbeleving een puur subjectieve zaak is. Dit onderzoek mondt uit in een verrassende reis door het blauw, die langs een schat aan feitenmateriaal en ervaringsgegevens voert. Hierdoor kan de lezer uiteindelijk zelf 'bewogen' raken door de dynamiek die in deze kleur aanwezig is.

Het proefschrift is getiteld: 'Bang voor rood, geel en.... blauw? Goethe, Merleau-Ponty en fenomenologisch kleuronderzoek' en verkrijgbaar via de auteur: wiluitgeest@gmail.com 

Electrosmog - Jan van Gils

...niet-ongevaarlijke zaken...

We zijn dag en nacht omgeven door elektrische en draadloze apparaten, wat we vaak vergeten. Omdat we gebrekkige informatie krijgen en door gebruiksgemak weten we maar weinig van de effecten.

Wat doen zenderstraling (mobieltjes), WiFi en babyfoon met jou? En met je kinderen? En wat kunnen wij er tegenover stellen? Drs. ing. Jan van Gils, natuurkundige en leerkracht, schreef deze kundige visie en kritische reflectie op draadloze communicatie, elektromagnetische velden en straling. Dit boekje geeft zicht op gezondheidsrisico's, natuurwetenschappelijke aspecten én op wat de wetgever doet en nalaat. Hij doet een appèl op ons, gebruikers.
Een goede gids om deze niet-ongevaarlijke zaken te begrijpen en er bewust mee om te leren gaan. 

Inwendige orgaanstelsels en skelet - Willem de Vletter, Ger van de Ven e.a.

...inspiratiebron voor de lespraktijk...

Het boek ´Inwendige orgaanstelsels fenomenologisch benaderd´ is het eerste resultaat van het project Fenomenologie naar de Schoolbanken. Met dit boek maak je opnieuw kennis met de inwendige organen en worden de voorstellingen die je ervan hebt verlevendigd. De fenomenologische benadering leidt tot dynamisch inzicht in de gedaante-ontwikkeling, de levenskracht en in de betekenis van de orgaanstelsels voor de hele mens. Gedetailleerde beschrijvingen en kleurrijke illustraties zijn een inspiratiebron voor de lespraktijk.

Gert Adema, Guus van der Bie en Willem de Vletter: Inwendige organen fenomenologisch benaderd.  17x24,5cm, FS 2016, 85 blz. €19,99 te bestellen via fenomenologie@parcivalcollege.nl.

I